Chị Trần Phương Hoa là cựu học sinh lớp Anh1 trường PTTH Hà Nội – Amsterdam và là một trong số ít du học sinh giành được học bổng toàn phần tại trường Đại học Middlebury, Hoa Kỳ (xếp thứ 4 trong số các trường đại học liberal arts ở Mỹ) ngay từ năm 2001. Chị cũng từng là cố vấn giáo dục người Việt đầu tiên của Viện Giáo Dục Quốc tế IIE tại Hà Nội và là thành viên tích cực, khách mời của các diễn đàn du học như Vietabroader, USGuide và VietMBA. Với 10 năm gắn bó với du học với tư cách là cựu du học sinh săn học bổng thành công và một cố vấn giáo dục đẳng cấp, chị Hoa đã đưa ra những lời khuyên thực sự bổ ích cho các bạn trẻ có mong muốn du học đại học tại Mỹ bằng học bổng.
Bài luận hay là yếu tố làm nên khác biệt
Thưa chị Phương Hoa, với kinh nghiệm săn học bổng thành công của bản thân và gần 10 năm tư vấn du học , chị thấy những yếu tố nào của một hồ sơ du học giúp tăng cơ hội giành học bổng ở bậc đại học?
Nhìn chung, trong suốt nhiều năm hướng dẫn các bạn du học xin học bổng thì tôi thấy các bạn có điểm SAT, TOEFL/IELTS cao, kết quả học tập từ lớp 9 đến lớp 12 tốt, các hoạt động ngoại khóa ấn tượng và bài luận độc đáo sẽ là ứng viên lý tưởng cho học bổng du học bậc đại học ở Mỹ. Mỗi năm, chất lượng hồ sơ của các học sinh Việt Nam lại tăng lên nên việc được nhận vào trường tốt với học bổng cao cũng càng khó khăn hơn. Trong các mùa apply gần đây, các học viên có điểm Trung bình môn trên 9.0, các giải thưởng thi học sinh giỏi, thành tích ngoại khóa tốt, TOEFL>100 và SAT> 2100 thường sẽ có cơ hội nhận học bổng lớn hơn. Tuy nhiên, các bạn có điểm số thấp hơn nhưng có thành tích nổi bật về một số mặt vẫn có cơ hội nhận học bổng/hỗ trợ tài chính do các trường ĐH của Mỹ có xu hướng đánh giá 1 hồ sơ 1 cách tổng thể, không chỉ dựa vào riêng điểm số. Tiêu chí để nhận được trợ giúp tài chính 1 phần của 1 số trường bớt cạnh tranh hơn cũng dễ dàng hơn so với các trường xếp hạng cao.
 |
Khuôn viên xinh đẹp của các trường Đại học Mỹ
Những năm gần đây ngày càng có nhiều học sinh có mức điểm cao như vậy nên cần có những yếu tố khác biệt, theo chị đâu là điểm khác biệt gây chú ý cho thí sinh?
Vâng, đương nhiên điểm số chỉ là điều kiện cần. Để vượt lên các thí sinh khác, học sinh cần thể hiện được tính cách, quan điểm riêng của bản thân và khiến hội đồng tin rằng mình có thể thành công khi đến học tập tại trường cũng như trong cuộc sống sau này. Cá tính có thể thể hiện qua các bài luận và một chuỗi những công việc ngoại khóa nổi bật thể hiện rằng thí sinh đó có thiên hướng hoặc quan tâm đặc biệt đến môt vấn đề nào đó. Ví dụ, nếu 2 học sinh đều học chuyên Sinh và có các điểm số tương đương nhau, em viết 1 bài luận rất thú vị và sống động kể về niếm say mê với thiên nhiên và sinh học của em từ bé và có nhiều kinh nghiệm làm việc trong phòng lab nghiên cứu về sinh học, tham dự các cuộc thi, trại hè khoa học sẽ dễ tạo được ấn tượng hơn 1 học sinh chỉ được điểm cao nhưng không thể hiện được sự đam mê với môn học này ngoài lớp học.
Phần lớn học sinh Việt Nam gặp khó khăn trong việc viết một bài luận gây ấn tượng và thú vị do trải nghiệm cuộc sống của các em còn quá ít ỏi, và điều này ảnh hưởng không nhỏ đến cơ hội của các em được vào các trường trong top cao hơn. Càng lên top cao (trong top 30 trường hàng đầu Liberal Arts College và National Universities) thì bài luận càng trở nên quan trọng.
 |
Theo chị, tại sao lại viết một bài luận ấn tượng lại khó như vậy đối với học sinh Việt Nam
Phần lớn các câu hỏi bài luận đòi hỏi học sinh phải thực sự tư duy độc lập, có cách nhìn nhận vấn đề riêng dựa trên các trải nghiệm thực tế của mình. Tuy nhiên, đa phần học sinh Việt Nam, dù học rất giỏi,chỉ quen với các học thụ động, học thuộc lòng rồi chép ra, nên sẽ vô cùng lúng túng khi phải phải nêu ra những quan điểm cá nhân và tìm kiếm những ý tưởng mới mẻ, đột phá.
Ngoài ra, dù học tiếng Anh nhiều năm, đạt điểm cao trong các kỳ thi TOEFL, SAT, học sinh Việt Nam ít đọc sách, ít luyện viết, khi đi thi cũng vẫn phần nào lệ thuộc vào “template” (dàn ý đã chuẩn bị sẵn).Những template này dĩ nhiên không thế được sử dụng cho các bài luận dùng để apply.
Phần khó khăn nhất trong công việc của tôi luôn là hướng dẫn học sinh tìm kiếm, xây dựng một ý tưởng tốt, sau đó là lập luận chặt chẽ. Văn phong tiếng Anh đòi hỏi tính logic cao. Chỉ sau khi bài luận đã có logic, các em mới nên nghĩ đến việc viết cho sáng tạo và hay hơn. Rất nhiều học sinh viết văn tiếng Anh nhưng vẫn dùng lối tư duy Việt Nam, văn phong rườm rà, bay bướm nhưng không có các lập luận rõ ràng, các ví dụ, dẫn chứng minh họa thuyết phục.Khi phải đọc hàng ngàn bài luận rất mệt mỏi thì 1 bài luận mơ hồ về ý tưởng,diễn đạt không rõ ràng sẽ khiến các nhà tuyển sinh rất khó chịu.
 |
Các thí sinh đi thăm Văn Miếu trong mùa Apply
Đóng góp tài chính ngày càng trở nên quan trọng
Theo chị Hoa, trong bối cảnh kinh tế như hiện nay thì khả năng đóng góp tài chính có ý nghĩa thế nào trong việc được nhận vào học ở các trường ở Mỹ
Những năm gần đây, do quỹ học bổng của phần lớn các trường cho học sinh quốc tế ngày càng hạn hẹp, khả năng chi trả của học viên kèm theo chiến lược chọn trường đúng đắn mới là yếu tố quyết định thành công. Đáng tiếc là chỉ có thành tích học tập tốt và quyết tâm đôi khi vẫn là chưa đủ.
Hiện nay học bổng toàn phần là trường hợp rất hiếm. Khi Việt Nam liên tục nằm trong nhóm top 10 các nước gửi du học sinh nhiều nhất tới Mỹ và các trường thấy rằng nhiều gia đình Việt Nam có khả năng chi trả 20.000 đô/năm, thậm chí 1 số gia đình sẵn sàng trả toàn bộ học phí để tăng cơ hội nhận vào trường thứ hạng cao, các hội đồng tuyển sinh sẽ thấy cần tăng yêu cầu đóng góp tài chính với học sinh Việt Nam để công bằng hơn với học sinh Mỹ và các học sinh quốc tế khác.
Nói như vậy là để được học bổng vào những trường top, học sinh vừa cần phải xuất sắc và lại có khả năng tài chính?
Khả năng đóng góp tài chính cao là lợi thế khi apply. Trừ một số rất ít trường còn có chính sách “need-blind, full need met” (cam kết không đưa yếu tố tài chính vào làm yếu tố khi tuyển sinh), đa phần các trường sẽ cân nhắc dựa trên cả năng lực và khả năng đóng góp tài chính của học sinh. Những suất học bổng lớn thì cạnh tranh rất cao, và thường chỉ có 1 vài suất/ 1 trường mỗi năm ; bao giờ cũng có người thắng người thua, nên các bạn du học sinh cần xây dựng chiến lược rất rõ ràng và có các trường “an toàn” để tránh trường hợp rủi ro. Nếu gia đình thực sự không có khả năng về tài chính, các em học sinh cần xác định sẽ nỗ lực gấp bội để đạt được ước mơ của mình. Với các trường Đại học, quyết định nhận 1 học viên có học lực tốt, đóng học phí 50 ngàn đô/năm cho trường thường sẽ dễ dàng hơn khá nhiều khi cân nhắc có nên nhận 1 em học sinh thành tích cũng rất tốt nhưng trường cần chu cấp 200 ngàn đô/năm cho 4 năm học tập của em. Vì vậy, các em học sinh muốn vào các trường thứ hạng cao với học bổng lớn thường phải dày công chuẩn bị tới 1-2 năm cho apply.
Rất cảm ơn chị Phương Hoa đã đồng ý trả lời cuộc phỏng vấn này.